Bamya Nasıl Dikilir

Bamya, anavatanı Afrika olan ve ılıman ile tropik iklimlerde yetişen bir bitkidir. El ayası şeklinde yaprakları olan bamyanın, çınar yaprağı gibi tüylü ve dilimli yaprakları vardır. Çiçekleri kirli sarı renkte olup, ortası kırmızıdır. Bitkinin meyveleri beş köşeli, sivri uçlu ve sarımsı yeşil renktedir. Meyveler, koyu kıvamda yapışkan bir salgı içermekte ve küçük tohumlara sahip olmaktadır. Bu meyvelerin sertleşmeden toplanması gereklidir; küçük boydaki bamyalar 3-5 cm uzunluğunda olurken, toplanmadıklarında 30 cm'ye kadar büyüyebilirler. Ancak bu büyüklükteki bamyalar tüketilemez.

Ülkemizin hemen her yerinde yetişen bamya, en fazla Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetişir. Balıkesir, sultani bamya olarak tanımlanan türleri taze olarak, henüz olgunlaşmadan toplanan Amasya bamyası ise kurutulmuş olarak tüketime sunulur. Türkiye'de sadece meyveleri tüketilen bamyanın bazı ülkelerde yaprakları ve tohumları salatalarda, salgısı ise çorba yapımında kullanılır. En fazla yetiştirilen bamya türleri sultani, Balıkesir, Bornova ve Amasya bamyasıdır.

Bamya tohumları kadife yeşil renkte, kalın kabuklu ve 3-5 mm çapındadır. Bir bamya bitkisinden 70-90 adet tohum elde edilir. Kalın kabuklu tohumlar oldukları için daha geç ve zor çimlenirler. Bu nedenle ekim yapılmadan bir gün önce tohumlar ıslak bez arasında bekletilir veya yarım saat kadar asetonda ya da alkolde ıslatılır. Çimlenmenin olması için sıcaklık ve rutubetin yüksek olması gereklidir. Dikimden sonra fazla sulama yapılırsa veya yağış olursa tohumlarda çürüme olabilir. Sıcak iklim sebzesi olan bamya, yüksek sıcaklıklarda daha iyi verim verir. Ancak düşük sıcaklıklara alıştırılırsa, 5-6 dereceye kadar dayanabilirler; fakat bu durumda istenen verim alınamaz. Geceleri sıcaklık düşerse, bitki bodur kalır ve düzenli şekilde mahsul alınmaz. Bamya tohumunun ekiminde hava sıcaklığı 15-20 derece, toprak sıcaklığı ise 15 derece olmalıdır.

Bamya her türlü toprakta kolayca yetişebilir. Bu bakımdan seçici bir sebze değildir. Başka sebzelerin yetişmediği topraklarda bile yetişebilir. Buna rağmen uzmanların tavsiye ettiği geçirgen, kumlu ve tınlı topraklardır. Bu sayede daha fazla verim alınabilir. Bamya tohumu dikildiğinde toprakta nem fazla olursa olumsuz sonuçlar ortaya çıkar. Özellikle azot bakımından zengin topraklardaki nodüller uzar, meyvelerin sayısı azalır. Toprakta kaymak bağlama olursa bamya verimi düşer. Bu nedenle killi topraklarda sorun yaşanır. Bu yüzden üreticiler ilkbaharda tohum ekimini geç dönemde yaparak, tohumlardaki çimlenme sorunlarını azaltmaya çalışır. Bamya toprak üzerine çıktığında daha kolay gelişir.

Bamya, tarlada hazırlanan karıkların boyun noktalarına ekilen tohumlarla üretilir. Az miktarda tüplü fidelerle de bamya üretimi yapılır. Bazen düz tarlaya direkt olarak tohum ekilebilir. İlkbahar geldiğinde toprak fazla derin olmayacak şekilde sürülür. Hava koşullarına göre toprak birkaç gün güneşlendikten sonra toprağın durumuna göre temel gübreleme yapılır. Gübreler bir defada verilir. Toprakta tav yeterli olursa, tohum ekimi gecikmeden yapılır. Değilse salma su verilerek toprağın tavlanması beklenir. Derine ekilen tohumlarda çimlenme zor olur. Çimlenen tohumlar için seyreltme işlemi yapılır. Daha sonra çapa yapılarak, belirli aralıklarla yeniden yapılır. Sulamada külleme hastalığına neden olabilen yağmurlama sulama tercih edilmez. Salma sulama yapılmalıdır. İlk meyvelerini veren bitkinin sulanması verimi artırır. Bunun dışında bamya, fazla gübreleme ihtiyacı olmayan bir sebzedir.